ایران و تنهائیَش
ايران و تنهائيش حاوي چهارده مقاله است كه جلد دومي بر «سخن‌ها را بشنويم» قرار مي‌گيرد. نام «ايران وتنهائيش» از اين جهت گذارده شد تابنمايد كه ايران كشوري بوده است با سرنوشتي خاصّ، تا حدّي متفاوت با كشورهاي ديگر. وضع جغرافيائي او، حدّ فاصل ميان آسيا و اروپا، در مركز جهان شناخته شده، و در پيوستگي با سه قارّه، اين معنا را مي‌رساند؛ جريان تاريخي او نيز به اين موقعيّت يگانه كمك كرده است.
در متن كتاب ده مورد از خصوصياّت ايران را تعریف می کند. آنها عبارتند از:
- در همسايگي سه تمدّن كهن قرار گرفته بوده: ميانرودان (سومر و بابل)، مصر، هند.
- بر سر راه دو تمدّن بزرگ شرق و غرب واقع بوده: چين از يك سو و مديترانه (يونان و روم) از سوي ديگر.
- گرداگرد او را مناطق عمدة تاريخ ساز قرار گرفته‌اند چون: قفقاز، عربستان، مغولستان، تركستان.
- محاط است از جانب سه قارّة آسيا، اروپا و افريقا.
- از طريق دريا به سراسر جهان راه دارد.
- همساية ديوار به ديوار نخستين كشور سوسياليستي جهان، يعني روسيّة شوروي بوده است.
- همساية نخستين كشور استعماري جهان، يعني انگلستان بوده است.
- همساية ديوار به ديوار نخستين امپراطوري اسلامي جهان، يعني تركيّة عثماني بوده است.
- سرزميني است هم دريائي، هم كوهستاني، و هم بياباني و كويري.
- سرزميني است که دمای هوا از نقطه ای به نقطه ای و از فصلی به فصلی تا 50 درجه سانتیگراد تغییرمی کند.
- و سرانجام آمده است: «هر فرد ايراني امروز، با هر انديشه و عقيده‌اي، چه دور باشدو چه نزديك، چه كشور خود را بپسندد و چه نپسندد، مي‌تواند اين اطمينان و احياناً احساس افتخار داشته باشد كه شهروند كشوري است با سرنوشتي استثنائي».
«شناخت اين خصوصيّات ما را بيدارتر مي‌دارد، كه بدانيم به سوي چه راهي روانيم و به كجا مي‌خواهيم برسيم
- دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن دارای دکتری حقوق بین‌الملل از دانشگاه سوربن فرانسه و استاد دانشکده حقوق علوم سیاسی، استاد کرسی ادبیات دانشگاه تهران و مؤسس فرهنگ‌سرای فردوسی است.
محمدعلی اسلامی ندوشن، بی‌شک شخصیتی چندبعدی دارند، ایشان حقوق‌دانی بزرگ، قاضی، شاعر، پژوهشگر، استاد دانشگاه، منتقد ادبی، مترجم و روشنفکر هستند. فردی که به معنای واقعی روشنفکری بزرگ در این سرزمین بوده‌اند. فعالیت‌های عمده این فرهیخته پرتلاش عرصه ادبیات، در زمینه نقد ادبی و ادبیات تطبیقی و نیز اجتماع و فرهنگ است و هدف اصلی‌اش فراهم نمودن زمینه‌ای برای شکل‌گیری و ایجاد یک فرهنگ جهانی است که از سره‌های فرهنگی فرهنگ‌های زبده جهانی اقتباس شده باشد. محمدعلی اسلامی ندوشن را می‌توان یک سفرنامه نویس قهار، قصه‌گویی مسلط، محققی کامل و مترجمی جامع دانست که در هر کدام از وادی‌های نقد و داستان و ترجمه و تحقیق و سفرنامه ید طولایی دارد و در هر کدام از این وادی‌ها بسیط است و صاحب‌نظر. دکتر اسلامی ندوشن در شمار شاعران اندیشمند و نویسندگان برجسته‌ای است که تاکنون ده‌ها جلد کتاب در زمینه‌های مختلف ادبی از او به چاپ رسیده است.
در نوشته‌های این نویسنده شهیر، مضامین و موضوعات فراوانی دیده می‌شود؛ از جمله: ایران، شاهنامه، فردوسی، مولوی، حافظ، انسان، عشق، آزادی، فرهنگ، تمدن، سنت، مدرنیته، شرق، غرب و …. وی این موضوعات را با شاخصه‌هایی چون: تیزبینی، بی‌طرفی، تواضع، دقت، صداقت، ایجاز، تطبیق و مقایسه، وسعت اندیشه، سلامت زبان، اطلاعات فراوان، شیوایی بیان و زیورهای ادبی می‌آراید و از تلفیق آنها نثری ماندگار می‌آفریند
