پارینه‌ سنگی و میان‌ سنگی در ایران

پارینه‌ سنگی و میان‌ سنگی

دوران پارینه‌ سنگی و میان‌ سنگی (فراپارینه‌سنگی) در ایران

هرچند شروع دوره پارینه‌سنگی ایران در پژوهش‌های انجام‌شده  مشخص نیست، ولی پایان این دوران را در ایران حدود ۱۲ هزار سال پیش تخمین زده اند. آثار باقی‌مانده از انسان در این دوره عبارت‌اند از قسمت‌هایی از استخوان‌بندی بدن انسان و یا دست‌افزارهایی که از سنگ ساخته شده است.

باستان‌شناسان چنین توضیح می‌دهند که انسان به کمک ارتباط‌ دقیق بین دست و چشم‌هایش و پیشرفت تکامل مغز و سیستم اعصاب بدن، توانست ابزار موردنیاز خود را هرچند ساده بسازد و ساختن آن را به فرزندانش آموزش بدهد.

شاید بتوان گفت که نخستین مواردی که انسان برای ساختن ابزار موردنیاز خود استفاده کرد پس از سنگ (به‌عنوان یک ماده خامی که به وفور در طبیعت وجود داشته) استخوان و چوب بوده است.

سنگ مادر در کشف رود

پارینه‌ سنگی و میان‌ سنگی در ایران : دوره پارینه‌سنگی در ایران در مناطقی چون کَشَف رود در خراسان، در منطقه‌ای واقع در مثلث تبریز و مراغه و میانه در آذربایجان و نیز در مناطقی چون لرستان و کرمانشاه می‌توان مشاهده کرد. بیشتر آثار دوره پارینه سنگی در ایران از منطقه زاگرس به‌دست‌آمده است. در غارهایی همچون میرمَلاس، هومیان یا هٌمیان در کوه دشت لرستان. در این غارها ابزارهای بزرگ سنگین مانند تبرهای سنگی، خراشنده ها و ابزارهای قلوه‌سنگی پیداشده است.

پارینه سنگی، سنگ مادر کرمانشاه

درباره قدمت آثار دوره پارینه سنگی در ایران باستان شناسی با نام فیلیپ اسمیت معتقد است که شاید بتوان آغاز آن را در فاصله زمانی بین یک‌صد هزار سال تا ۸۰ هزار سال پیش تصور کرد بر اساس آزمایش‌های اورانیوم و کربن ۱۴ این آثار متعلق به طیفی بین ۶۰ هزار سال تا ۴۵ هزار سال پیش تخمین زده‌شده است.

آثار دیگری از این دوره همچون قلم‌های حکاکی، تراشه‌های تولیدشده از سنگ‌های بزرگتر (سنگ مادر) و نیز ابزارهای سنگی بزرگی مانند کلنگ و سنگ‌ساب نیز در میان آن‌ها مشاهده می‌شود.

میان‌ سنگی : دوران گردآوری غذا یا فراپارینه‌سنگی یا میان سنگی در ایران

در این دوره انسان در تأمین نیازهای غذایی خود علاوه بر برآوردن احتیاجات ضروری روزانۀ خود، مقداری غذا برای آینده‌ای نزدیک  خود ذخیره می‌کند. عمل ذخیره‌سازی بیشتر در مورد مواد غذایی که منشأ گیاهی داشتند مانند غلات و حبوبات انجام می‌شد؛ ذخیره کردن در مورد مواد غذایی که منشأ حیوانی داشتند مانند مواد پروتئینی که با شکار حیوانات تأمین می‌شد، به‌صورت کشتار انتخابی صورت می‌گرفت، به این صورت که در این دوره انسان از شکار حیوانات آبستن و یا ماده و حتی در مواردی از شکار بچه‌ها اجتناب می‌کرد.

ابزار کشف شده از بین‌انهرین، 11 هزارسال قبل از میلاد، Museum of the state of Brandenburg in Germany.

برای سرعت بخشیدن به عمل جمع‌آوری غذا که قبلاً با دست انجام می‌گرفت، موفق به اختراع نوعی داس ساده شدند به این صورت که با قرار دادن ریز تیغه‌هایی در کنار هم در داخل شکاف که در یک استخوان و یا قطعه چوب ایجاد می‌کردند؛ داسی می‌ساختند، درنتیجه او را در عمل درو کردن به مقدار بیشتر از نیاز در زمان کوتاه‌تر کمک می‌کرد.

اختراع این داس‌ها ساده را باید با توجه به زمان یک تحول شگرف در فناوری محسوب کرد. کلیه این تحولات فناوری و فرهنگی سبب شد تا انسان‌ها گام‌های سریع‌تر را به‌سوی تولید غذا و یکجانشینی بردارند و وارد دوره شوند که به‌اصطلاح آن را دوره نوسنگی می‌نامیم.

برای اطلاعات بیشتر دربارۀ پارینه سنگی اینجا کلیک کنید.

منابع:

ایران در پیش از تاریخ، صادق ملک شهمیرزادی، 1391، سازمان میراث فرهنگی و سبحان نور

تاریخ ایران باستان، دکتر محمود حریریان و همکاران، 1382، انتشارات سمت                 

برای خرید فایل PDF این مقاله بر روی لینک زیر کلیک کنید